ضرب المثل ها عبارت ها و جمله های موزونی هستند که حاوی پندها و اندرزهای گوناگونی می باشند. موجب آگاهی بخشی ، پندآموزی و عبرت آموزی می شوند. این ضرب المثل ها که گاه پیشینه آنها به چند قرن و شاید هزاران سال قبل باز گردد و سینه به سینه به نسل های بعدی منتقل شده اند ، دریچه ای برای شناخت ابعاد مختلف و جنبه های گوناگون فرهنگ و جامعه هستند. آنها گویای واقعیتهای آشکار و پنهان جامعه و بازتاب بسیاری از رسوم ، عادت ها و شیوه های زندگی یک گروه و یک قوم می باشند. معلوم می دارند که در قلمرو یک فرهنگ چه کارهایی ناپسند و ناخوشایند و انجام کدام اعمال و رویه ها خوشایند و مطلوب است. در ضرب المثل هاست که زبان و فرهنگ به هم نزدیک می شوند و ابعاد مختلف زبان گفتاری مردم را آشکار می سازند. همچنین می توانند راهگشا ، در یافتن بسیاری از پرسشهای ما در باره زبان و فرهنگ باشند. در زیر تعدادی از ضرب المثل های بختیاری با برگردان

فارسی آنها ارائه می شود: • برد سیلا ، بن وار ، نی واسه سنگ سوراخدار همیشه در باراندز ایل نمی ماند. کنایه از: تمام پسرها و دخترها بالاخره روزی ازدواج می کنند. • عروس بونه وه دلس بید ، چرنید ، گد خروس پام تلنید. عروس که بهانه به دل داشت ، جیغ کشید و گفت : خروس پایم را له کرد. کنایه از: بهانه جویی و ناسازگاری عروس • تیلی که تخم ناد ، هندا داسه جوجه ای که تخمگذار شد ، همسن مادرش است. کنایه از: فرزندی که ازدواج کرد و بچه به دنیا آورد ، همسن پدر و مادرش شده است. • بختم ، بخته دامه ، کوشا ، دامم وه پامه بخت من مثل بخت مادرمه ، کفش های مادرم را هم به پا دارم. کنایه از: تاثیر گذاری والدین در سرنوشت بچه ها • هر کی ناره دالو ، نی ره هونه هالو هر کس مادر بزرگ ندارد به خانه دایی اش نمی رود. • مهمون هر کی ، هونه خدا هر چی مهمان هر کسی که باشد ، میزبان با هر چه دارد از او پذیرایی می کند. • علف سر ریشه خوس ، سوز ایبو علف سر ریشه خودش جوانه می زند و رشد می کند. کنایه از: تاثیر خانواده در سرنوشت و تربیت آدمی • ار لیشم ، گوشت میشم. اگر زشتم ، لیکن ذاتی پاک و باارزش دارم. کنایه از:تاکید بر نجابت و اصالت • وه بنگشت گدن ، سوکی یا سنگین ، گد ، سوک ، سنگینی ، دس خومه از گنجشک پرسیدند سبکی یا سنگین ، پاسخ داد ، سبک یا سنگینی دست خودمه. کنایه از: اختیار و اراده آدمی • گرگ که پیر ایبو سگ بس خنده گرگ که پیر می شود ، سگ او را مسخره می کند. کنایه از: خوار شدن آدمی • هر چی کنی ، سی ناکس ، نه ایگو خو ، نه ایگو بس برای ناکس هر هر اندازه کار کنی ، نه می گوید ، خوب است ، نه می گوید ، کافی است. کنایه از: رویه انسان های بی ارزش و قدرنشناس. • کر خو مال سی چنه سه ، کر لیش مال سی چنه سخو مال سی چنه سه ، کر لیش مال سی چنه ه نه پسر خوب و با لیاقت مال می خواهد (بدست می آورد) ، نه پسر پست و نالایق. (بر باد می دهد) • گرگن گرهدن ، پند دادن ، گد ولم کنین ، گله رهد. گرگ را گرفتند ، نصیحت کردند که دیگر به گله حمله نکند ، گفت: رهایم سازید ، گله رفت. کنایه از: ترک عادت نتوان کرد. • نه کور حیا داره ، نه کچل ، مزگ سر. نه آدم کو حیا دارد نه کچل مغز سر دارد. کنایه از: اینکه آدم های بی حیا و بی چشم و رو هیچ وقت حیا نمی کنند و از رو نمی روند. • قاطرن نل کردن ، پشغه کوره هم پاس بلند کرد ، گد مونم ، نل کنین. قاطر را که نعل کردند ، پشه کوره نیز پایش را بلند کرد و گفت: مرا نیز نعل کنید! • بز که اجلش ایرسه ، نونا ، شونه خوره بز که اجلش فرا می رسد ، نانهای چوپان را می خورد. • لیوونه زه گسنی مرد ، گدن ، گرده گرس گلیس آسیابان از گرسنگی مرد، گفتند نان در گلویش گیر کرد. • افتو زی همچو که دز دلس خاس آفتاب جایی طلوع کرد که دزد دلش می خواست. کنایه از: خوش شانسی آدم نا اهل. • سگ ، دم هونه ساوس ، زله سگ در خانه صاحبش زرنگ است. • همبونه دادن خرس وراره ، خردس ، گد ، جا مزم. انبان را به خرس دادند که درست کند ، آن را خورد و گفت: جای دستمزدم. • سرونه سر زینه بیوه ، دهل ، درس از بدشانسی زن بیوه ، دهل پاره شد. کنایه از: بدبیاری و بدشانسی • سی گا مکال ،چه یه من ، چه صد من. برای گاوی که خیش نمی رود و تن به کار نمی دهد ، چه یک من و چه صدمن بذر ، فرقی نمی کند. کنایه از: آدمهایی که تن به کار نمی دهند ، فرقی نمی کند که کار چه باشد. • کچل که مینا دار ایبو ، زه داغ مینا ، هار ایبو. زن کچل که صاحب مینا و دستار می شود ، هار می شود. کنایه از: کم ظرفیتی افراد. • اوره شومه باداده ، حسنی که خدا داده ابریشم تاب داده ، حسنی که خدا داده. کنایه از: اینکه هر کسی را خدواند به شکلی خاص آفریده است. • بهیگ به هونه بوس ، تی ناشت ، گهدن ، غلا ، مین ره ، تیاس کند. عروس اصلاً از اول چشم نداشت ، گفتند: کلاغ در راه چشمانش را کند. کنایه از: عیب پوشی دختر برای شوهر دادن.